Hadrian’s Wall
Keizer Hadrianus was een wijs man. Hij besloot om de noordkant van het Romeinse Rijk te begrenzen met een indrukwekkende muur met wachttorens om deze te bewaken, van Wallsend tot Bowness on Solway, precies over het smalste gedeelte van het eiland. Ten noorden van de muur viel toch weinig meer te halen aan grondstoffen, er leefden slechts woestelingen en het was er koud en guur.
In zes jaar tijd, tussen het jaar 122 en 128, werd de Muur van Hadrianus met turf en stenen gebouwd. De bouw van het complex inclusief torens, vier tot zes meter hoog, en de aanleg van de militaire weg ten zuiden ervan vergden veel arbeidskrachten. Deze moest men uit het hele Rijk halen. Er is onder meer door Italianen, Hongaren, Friezen, Syriërs en Spanjaarden aan de muur gewerkt. Om de forten te bemannen recruteerde men hulptroepen door een aantrekkelijk arbeidsvoorwaardenpakket, waaronder een goed rantsoen bier en wijn en na 25 jaar trouwe dienst een lapje grond als pensioenvoorziening. De forten zorgden op hun beurt weer voor een bloeiende lokale economie; overal ontstonden levendige nederzettingen.
Wind in de rug
Dwalend langs de muur ontkom je niet aan deze in een notendop geschetste geschiedenis. Als een van de Great Walking Trails van Groot-Brittannië is de wandeling langs de Muur van Hadrianus een ideale, niet al te moeilijke wandeltrektocht die je in een kleine week zou kunnen afleggen. Maar, zoals Carol Donnelly van Great Guided Tours zegt: “Je beleeft er meer plezier aan om langs het traject ook wat opgravingen te bezoeken of een museum aan te doen.” En daarvan zijn er genoeg.
Na een lunch in de Kings Arms in Bowness, een wat suffig dorp aan de westkust waar de muur begint, lopen Frank en ik naar het startpunt van de wandeling. Aan de overkant van een inham van de Ierse Zee, de Solway Firth, wijst gids Ian Robson Schotland aan, destijds het gebied der barbaren die buitengehouden moesten worden. We zien al wandelaars met rugzakken, die van oost naar west zijn gelopen en nu hun eindbestemming naderen. Volgens Ian is dat niet de optimale manier. “Als je de tocht van west naar oost loopt, heb je in ieder geval meestal de wind in je rug.”
Carlisle, het eerste wat grotere stadje langs de route, is op de fundamenten van een Romeins fort gebouwd en ook voor het Carlisle Castle zijn stenen hergebruikt, wat na de val van het Romeinse imperium (ongeveer na het jaar 400) vaker is gebeurd. Ian gidst ons door het goed geconserveerde kasteel, dat later in gebruik is genomen door onderdelen van het Engelse leger. De bijgebouwen op het binnenterrein zijn genoemd naar roemruchte slagen waar het bij betrokken is geweest. Een ervan heet Arnhem.
Kraaien en Black Angus
De volgende ochtend is het stralend weer en er staat een stevige frisse wind. We worden bij Cawfields opgewacht door gids Kevin, voor de gelegenheid gekleed als een Kelt, een volk dat ook door de Romeinen werd ingehuurd om te helpen bij de bouw. De door hen gedragen maliënkolder woog zo’n vijftien kilo. Dit hield de ergste steekwapens tegen, alleen hele puntige zwaarden konden er doorheen komen. Met Kevin, inmiddels omgekleed in wat praktischer outfit, lopen we een stuk langs de muur en kunnen het landschap nu goed in ons opnemen. Het is glooiend en kaal, slechts begroeid met gras, varens en wat laag struikgewas. Hier en daar een solitaire boom. De heuveltoppen bieden zodoende fraaie uitzichten. Op de lagere delen graast vee: de beroemde Black Angus- en Red Anguskoeien en, uiteraard, schapen. Doordat er weinig begroeiing is, valt er ook weinig wild te spotten. Alleen wat kraaien vliegen rond en soms een paar puttertjes. Het is bijna onwennig om geen roofvogels in de lucht te zien.
Kevin neemt ons mee naar een wat verder van de muur gelegen voormalig Romeins fort, Vindolanda. En dan valt de penny: wat een ongelofelijk indrukwekkende plek, een aantal voetbalvelden groot! Je loopt door de voormalige straten waar eens de barakken stonden van het Romeinse leger, de cavalarie met zijn paarden. Pakhuizen waar graan, zout en amfora’s met wijn en bier werden bewaard, het huis van de centurion. Het bijbehorende museum toont objecten die allemaal op deze plek zijn gevonden. Je komt binnen bij wat bijna een etalage van een hedendaagse Italiaanse schoenenwinkel zou kunnen zijn. De opgravingen gaan tot op de dag van vandaag door. Dit jaar zijn er bijvoorbeeld leren boksbeugels gevonden, die werden gedragen ter bescherming van de knokkels.
Als we afscheid hebben genomen van Kevin lopen we nog een stuk verder om de fameuze Sycamore Tree op te zoeken, de iconische boom die hier op elk etiket en logo te vinden is. De boom figureert ook in de film Robin Hood, Prince of Thieves, met Kevin Costner en Morgan Freeman. Hij staat majestueus in een kommetje tussen twee heuvels.
Volg de eikel
Met de bus rijden we de volgende ochtend naar Walltown voor de wandeletappe naar Steel Rigg. Het is bewolkt en nogal vochtig. We genieten desondanks van het onbekommerd wandelen over het pad dat pal langs de muur loopt (op de muur lopen is streng verboden). We kijken veel om ons heen, klimmen over hekjes en muurtjes en volgen the acorn, het logo met de eikel waarmee het pad is gemarkeerd. Rond het middaguur staat Beth Humble op de parkeerplaats van Cawfields met ons lunchpakket. Een service die is opgezet voor wandelaars omdat horeca onderweg dungezaaid is. Tenzij je flink wilt omlopen natuurlijk. Na de lunch stappen we verder en op een zeker moment breekt de bewolking open en kleurt de zon het landschap in zachtgele en perzikoranje herfsttinten. Frank neemt dit gouden uur te baat om nog een bult op te klimmen voor goede foto’s.
Met Red, een kleine, jonge vrouw met hoofdband en zwarte bril, mogen we aan het eind van dag mee de brouwerij in van Twice Brewed. Bier wordt hier tenslotte al sinds de Romeinen gebrouwen en gedronken. Op de universiteit van Newcastle hield ze zich bezig met duurzaamheid van productieprocessen. Bierbrouwen kost enorm veel water en zij leerde het brouwersvak om te onderzoeken of dat niet efficiënter kon. We proeven verschillende biertjes: licht, donker en ertussenin. De naar onze smaak vrij bittere bieren hebben – hoe kan het anders – namen die slaan op het Romeinse verleden zoals Ale Caesar en Atrectus. Zelf vonden wij het begrip hoppiness wel een geschikte nieuwe naam voor een bier. Later zit ik met mijn proefbiertjes nog aan de bar als een Texaan me aanspreekt en meldt dat hij wel “ten miles” heeft gelopen. “Zonder pijnstillers was het niet gelukt!” Waarom, vraag ik. “Omdat ik 66 ben!” So what? Hij vond het desondanks een “lifetime experience”. Ik geef hem gelijk. Deze muur is “history with a capital H!”
Als ik de volgende ochtend uit mijn raam kijk, zie ik een konijntje rondscharrelen op de parkeerplaats. Toch nog wild gespot.
PRAKTISCHE INFORMATIE
- De Muur van Hadrianus loopt door een dunbevolkt gebied, maar er zijn in de meeste dorpen en langs de route B&B’s en herbergen te vinden. Om lange etappes te kunnen overbruggen en voor aansluiting op overnachtingslocaties rijdt in het wandelseizoen t/m september bus AD122 (!) tussen alle parkeerplaatsen en bezienswaardigheden. Wel aan de prijs.
- Wij verbleven in The Angus in Carlisle (www.angus-hotel.co.uk), een prima B&B en in The Sill (www.thesill.org.uk), een bezoekerscentrum en jeugdherberg, modern, efficiënt maar wat sfeerloos. Personeel is wel aardig.
- Twice Brewed bierbrouwerij, B&B, restaurant én campingplaatsen. Op waggelafstand gelegen van The Sill (www.twicebrewedinn.co.uk). In Nederland bieden meerdere wandelreisorganisaties arrangementen aan naar Hadrian’s Wall. Meestal gaan die van oost naar west of doen ze alleen de hoogtepunten aan.
MET DANK AAN:
- Ian Robson & Carol Donnelly van Great Guided Tours (www.greatguidedtours.co.uk) voor verzorgde wandeltrekkings met bagagevervoer, vanaf 3 tot 10 dagen. Naar keus het hele pad of alleen het mooiste stuk in het midden. Ook rondwandelingen zijn mogelijk.
- Kevin Robson van Wild Dog Outdoors (www.wilddogoutdoors.co.uk) voor gegidste themawandelingen en ander bushcraftwerk.
- Beth Humble van Country Concierge voor picknicks op bestelling. Ook kun je bij haar een vakantiecottage huren (countryconcierge.co.uk).
- Deze reis werd mogelijk gemaakt door: greatenglishtrails.com
Foto’s: https://www.frank-peters.nl
