Dichtbij 7km Dr (Zuidlaren)
Een poëzieroute over het prachtige, in Engelse landschapsstijl ontworpen terrein van voormalig psychiatrisch ziekenhuis Dennenoord in Zuidlaren, nu hoofdlocatie van Lentis. De architect Vroom tekende voor het ontwerp van deze 80 HA ‘tuin’ uit 1895. Volg de op een gedetailleerde plattegrond ingetekende route langs 17 permanent geplaatste gedichten en ontdek hoe poëzie en psychiatrie samengaan.
Dichtbij werd beschikbaar gesteld door Lentis.
Start-/eindpunt is natuurlijk per OV bereikbaar en uw hond mag mee op dit literaire pad.
start- en eindpuntLentis
Hoofdgebouw
E6
9471 KA Zuidlaren
tips voor onderweg
Volg de pijltjes op de routekaart
Onderstaande nummers corresponderen met die op de kaart (plaats van de gedichten)
Negeer zijwegen en paden
Draag een comfortabele schoen
Onderweg komt u horeca tegen
Neem voldoende proviand
Honden zijn aangelijnd welkom
Respecteer park en natuur
Geniet en haast u niet
Vraag in het Hoofdgebouw naar de complete fraai vormgegeven Dichtbij-bundel
Voor de liefhebber ligt er ook een uitgebreider beschreven versie van de route
Routebeschrijving
1 De treurboom – Gré van der Veen De treurbeuk naast het hoofdgebouw is de inspiratiebron voor dit gedicht. Deze treurbeuk staat vanaf de oprichting van het psychiatrisch ziekenhuis Dennenoord in 1895 al op deze plek. De grootse treurnis die deze boom uitstraalt komt terug in dit Groningstalige gedicht. Uit de jubileumroute Dicht! bij de Psychiatrie.
2 Borderline – A.R. Ieder woord is raak in dit korte gedicht en het typeert beter dan een uitgebreide folder het borderline syndroom: grensoverschrijdend. Het gedicht is geplaatst bij het Centrum voor Klinische Psychotherapie. In dit centrum krijgen mensen die zijn vast gelopen in hun dagelijkse leven of die willen leren beter met zichzelf en met anderen om te gaan, een intensieve psychotherapeutische behandeling. Ook is er een afdeling voor mensen met ernstige eetproblemen. Dit gebouw werd in 1957 gebouwd. Het paviljoen kende toen nog een mannen- en een vrouwenkant, respectievelijk de oost- en de westkant. Uit de bundel Hier ben ik de klank, uitgave naar aanleiding van de Jan Boer Poëzieprijs 2005.
3 Handenbinders – Nina Werkman Prijswinnaar van de Jan Boer Poëzieprijs 2005. Geschreven in het Oost Gronings. Uit het juryrapport: “In het gedicht Handenbinders wordt de lezer toegelaten tot een reeks krachtige, stromende beelden waarin het dubbelzinnige ‘handenbinders’ tot aan het eind toe functioneert. Spannend is het ook, dit gedicht, want het geeft zijn geheim niet prijs. De lezer blijft keer op keer lezen, voelt de beklemming die er van de woorden uitgaat, maar kan die niet echt duiden.” De Nederlandse vertaling van dit gedicht staat op de achterzijde van de zuil. Uit de bundel Hier ben ik de klank, uitgave naar aanleiding van de Jan Boer Poëzieprijs 2005
4 Beukenlaan Dennenoord – Rutger Kopland Een gedicht dat alleen maar geschreven kan zijn voor deze locatie. De beukenlaan wordt gevormd door rijen rode en groene beuken aan weerszijden van de weg. Het is één van de mooie overgebleven oorspronkelijke lanen op dit terrein. In het gedicht is de buiging van de laan bijna voelbaar… een prachtig gedicht. Uit de jubileumroute Dicht! bij de Psychiatrie 2005
5 Ontmoeting – Roel Brouwer De Ontmoetingskerk inspireerde Roel Brouwer tot dit gedicht. Het bevat verwijzingen naar zowel de christelijke wortels van het psychiatrisch ziekenhuis Dennenoord als naar de psychiatrie als maatschappelijk fenomeen. Al bij de oprichting van Dennenoord in 1895 werd er een kerk gebouwd. Die heette toen nog de ‘Stichtingskerk’. In 1929 werd de kerk gerestaureerd en in deze staat gebracht. In 1975 kreeg de kerk de naam ‘Ontmoetingskerk’. Ook nu nog worden er in de Ontmoetingskerk diensten en andere op ontmoeting gerichte activiteiten gehouden. Uit de jubileumroute Dicht! bij de Psychiatrie
6 hij staat in het huis waar – Ids Blaauw Een – gezien de ps misschien wel onbedoeld – indrukwekkend gedicht. In het gebouw Eikenstein, waarbij dit gedicht is geplaatst, worden mensen behandeld met psychotische en andere psychiatrische stoornissen. In dit gebouw is ook een zogenaamde forensisch psychiatrische afdeling. In deze afdeling worden mensen behandeld die als gevolg van hun psychiatrische stoornis een delict hebben gepleegd. Uit de bundel Ogen-Ik, uitgave naar aanleiding van de Jan Boer Poëzieprijs 2002
7 ’t Is zunschienweer – Annie van Dijken-Hooghuis Een hoopvol gedicht in het Hogelandster Gronings. Vanuit de kilte en somberheid in de eerste strofe, slaat het weer in het gedicht om naar hoopvolle zonneschijn. Daarom is het geplaatst bij het gebouw Zonneheuvel. Een paviljoen dat werd gebouwd in de jaren ’20. Er werden eind jaren ’20 twee architectonisch identieke gebouwen op dit terrein geplaatst: Zonneheuvel en het in 1994 afgebroken Parkzicht. Uit de bundel Ogen-Ik, uitgave naar aanleiding van de Jan Boer Poëzieprijs 2002
8 striedboar – Reinder W. Hiemstra Dit krachtige gedicht in het dialect van het Westerkwartier is op de tot de verbeelding sprekende oude begraafplaats van Dennen-oord geplaatst. Tot 1955 zijn hier zo’n 1500 overleden psychiatrische patiënten begraven. Ook werden er 80 personeelsleden en hun naaste familieleden begraven. De witte paaltjes markeren naamloze graven. Ze stammen uit een tijd dat men familieleden die in een psychiatrisch ziekenhuis werden opgenomen liever vergat. Uit de bundel Hier ben ik de klank, uitgave naar aanleiding van de Jan Boer Poëzieprijs 2005
9 Naamloos – Liesbeth Kappert Geef mij/Een plek/Op Aarde/Waar ik mag zijn. Treffender kon de bestemming van dit terrein niet worden verwoord. Dit terrein is die plek op aarde waar psychiatrische patiënten die blijvend zorg en ondersteuning nodig hebben mogen zijn. Die bestemming heeft dit terrein altijd gehad. In 1995 besloot GGz Groningen dat dat zo zou blijven. Dit is hun plek. Uit de bundel Hier ben ik de klank, uitgave naar aanleiding van de Jan Boer Poëzieprijs 2005
10 ’t Lindeblad – Gerard Nijenhuis Dit Drentstalige gedicht is geplaatst tussen deze drie lindebomen. In het gedicht verwijst de dichter naar het planten van een lindeboom. Op 28 november 1895 hield Lucas Lindeboom, oprichter van de Vereniging tot Christelijke Verzorging van Geestes- en Zenuwzieken de rede waarmee Dennenoord werd geopend. Vanuit ’t ongerede naar ‘het neie pad’. Uit de jubileumroute Dicht! bij de Psychiatrie
11 Ogen-Ik – Nuel Gieles Nuel Gieles won de hoofdprijs van de Jan Boer Poëzieprijs 2002 met dit luchtige speelse gedicht. Als u de route vervolgt, komt u op de hoek aan uw linkerhand langs de jubileumboom met rondom een bankje. Deze boom werd in 1995 geplant ter ere van het 100-jarig bestaan van Dennen-oord. Als u verder loopt komt u langs De Kimme. De Kimme is het Ontmoetingscentrum voor patiënten. In het gebouw zijn onder andere het activiteitencentrum ’t Onderdâc en ’t Proathuus gehuisvest. In het gebouw zit ook een prachtige schouwburg. In de hal van De Kimme zijn wisselende exposities. Loopt u er gerust even binnen. Uit de bundel Ogen-Ik, uitgave naar aanleiding van de Jan Boer Poëzieprijs 2002
12 De vader die de dochter liefhad – Elisabeth Smelik Het meisje uit haar liefde en voelt dat er iets ernstigs gaat gebeuren. Hij moest afscheid nemen, al wist hij niet hoe definitief dat ging worden. Het meisje wist nog niet van verdriet en pijn. Die levenslessen moest ze nog leren. Dit intieme gedicht over liefde en verlies grijpt iedereen aan. De intimiteit van dit gedicht wordt nog eens onderstreept door het omarmend eindrijm. Uit de bundel Als ik mijn ui heel houd, uitgave naar aanleiding van de Jan Boer Poëzieprijs 2008
13 Zonder titel – Karin Geslagen wonden kunnen weer helen. Dat maakt deze dichter heel goed duidelijk in dit hoopvolle gedicht. Als symbool voor die hoop is daarom gekozen voor een plek met gewonde linde. Uit de jubileumroute Dicht! bij de Psychiatrie
14 Stichten – Reinder van der Molen De sporen van generaties liggen op dit terrein. Overgrootouders, ouders, generaties voor haar, kwamen ook al hier in Dennenoord. Het meisje in dit gedicht woont hier. In het gedicht wordt haar een hart onder de riem gestoken. De dichter hoopt dat ze hier haar thuis zal vinden, maar belooft haar dat ze ook bij haar familie geborgen is. Uit de bundel Als ik mijn ui heel houd, uitgave naar aanleiding van de Jan Boer Poëzieprijs 2008
15 Breng me thuis asjeblieft – Dorith Habing Het Witte Huis is de voormalige directeurswoning en maakte deel uit van het allereerste begin van het psychiatrisch ziekenhuis Dennenoord. Het gedicht past bij het thema van de Jan Boer Poëzieprijs 2002 En dan ben ik weer thuis…Nu doet het dienst als woonhuis voor mensen die blijvend zorg nodig hebben. Uit de bundel Ogen-Ik, uitgave naar aanleiding van de Jan Boer Poëzieprijs 2002
16 Zonder titel – Ton Peters De Hoofdlaan inspireerde Ton Peters in 1995 tot dit gedicht. De indrukwekkende laan biedt vanaf de Stationsweg al zicht op het Witte Huis. Uit de jubileumroute Dicht! bij de Psychiatrie
17 Hulp – Remco Ekkers Gedicht ter ere van het afscheid van dr. Geerhard E. Schaap, psychiater en voormalig lid van de Raad van Bestuur van Lentis, initiatiefnemer van de Jan Boer Poëzieprijs en de poëzieroute. Processen in de hersenen beïnvloeden stemmingen. Voor de behandelaar blijft compassie met de patiënt echter de basis. Bist Du ein Mensch, so fühle meine Not.
Wij hopen dat u heeft genoten van deze poëzietocht en ontvangen graag uw reactie…
Deze route werd met de grootste zorg samengesteld en is exclusief verkrijgbaar bij Lentis en <u>www.wandelweg.nl</u>. Mocht u toch onduidelijkheden in route of routebeschrijving ontdekken, dan wordt melding hiervan erg op prijs gesteld. Dit geldt natuurlijk ook voor onverhoopte wijzigingen in het landschap.
Dichtbij, mei 2009, beschikbaar gesteld door Lentis, een organisatie voor geestelijke gezondheidszorg, ouderenzorg en forensische psychiatrie. Nadruk verboden.
